تخمدان ها فقط برای تولید تخمک آفریده نشده اند بلکه دو کار اصلی انجا می دهد ؛ یکی نگهداری اووسیت یا سلولهای تخم نابالغ که بعداً به تخمک تبدیل می شود و دیگری حفظ عملکردهای کل بدن و به علت تولید و ترشح هورمون های زنانه ، بعد از یائسگی وظیفه اول یعنی ایجاد فولیکول های حامل تخمک توسط تخمدان ها متوقف می شود اما وظیفه دوم یعنی تولید هورمون با تغییراتی ادامه می یابد تا عملکردهای کل بدن حفظ شود .
شما در تمام بدن خود گیرندههای استروژن دارید. استروژن بر سیستمهای گوناگون بدن اثر میگذارد، از جمله سیستم قلب و عروق، سیستم عصبی و ساختار استخوانی. طی سنین پیش از یائسگی، تخمدانها شروع میکنند به تولید استروژن و پروژسترون کمتر. در نهایت، تخمدانها به طور کامل تولید این هورمونها را متوقف میکنند.
بیشتر بخوانید:
شادی زنان یائسه در گرو ورزش منظم
دلایل و علائم یائسه شدن
در مورد دوسوم خانمهایی که یائسه شدن در آنها زودتر از موعد اتفاق می افتد، پزشکان نمیتوانند یک علت دقیق مشخص کنند. برخی اتفاقات مثل عادت های زندگی و مداخله های پزشکی ، الگوهای طبیعی سن یائسگی را تغییر می دهند در برخی موارد، مثلاً وقتی که عمل جراحی برای برداشتن تخمدانها انجام شده، علت مشخص است. عمل جراحی برداشتن تخمدانها ممکن است برای درمان سرطان تخمدان و آندومتریوز انجام شود و در زنانی که در معرض سرطان سینه و سرطان تخمدان هستند، عمل جراحی برداشتن تخمدانها به منظور پیشگیری صورت میگیرد. دیگر درمانهای سرطان، مثلاً شیمیدرمانی و رادیوتراپی، مسمومکنندهی تخمدانها بوده و ممکن است سبب یائسگی زودتر از موعد شوند.در زنانی که دچار بیماریهای خودایمنی هستند، مثلاً آرتریت روماتوئید، سیستم ایمنی میتواند تخمدانها را هدف بگیرد و در سنین جوانی آنها را از کار بیندازد. در سایر موارد، مثلاً سندرم مککین که یک بیماری ژنتیکی است، فرد را بیشتر مستعد یائسگی زودهنگام میکند. ناهنجاریهای کروموزومی مانند سندرم ترنر و سندرم ایکس شکننده نیز میتوانند سبب یائسگی زودهنگام شوند.
بارزترین علائم یائسگی عبارتند از:
۱-بی نظمی در عادت ماهانه
۲-گُرگرفتگی:
گرگرفتگی باعث میشود که شما ناگهان یک گرمای شدید در صورت و بالاتنهتان احساس کنید. این حالت میتواند از چند ثانیه تا چند دقیقه یا بیشتر طول بکشد. گرگرفتگی ممکن است چندینبار در روز یا چندبار در ماه اتفاق بیفتد.
۳-تعریق شبانه:
گرگرفتگی درهنگام خواب میتواند به تعریق شبانه منجر شود. تعریقهای شبانه میتوانند شما را بیدار کنند و باعث شوند درطول روز، بیشتر احساس خستگی کنید.
۴-احساس لرز:
پس از آنکه بدنتان بهدنبال یک گرگرفتگی خنک شد، شما ممکن است سرما، سردشدن پاها و لرز را تجربه کنید.
۵- تغییر فعالیت جنسی وتغییرات واژن:
خشکی واژن، احساس ناراحتی در طول رابطهی جنسی، میل جنسی کم و نیاز فوری به ادرارکردن از علائم سندروم تناسلی ادراری یائسگی (GSM) هستند.
۶-تغییرات احساسی:
افسردگی خفیف، نوسانات خلقی و تحریکپذیری را شامل میشوند.
۷-سایر تغییرات جسمانی (افزایش وزن ، چاقی شکمی،سردردو…)
مراجعه به پزشک متخصص
متغییرهای زیادی در یائسه شدن مثل : سابقه بهداشت فردی و خانوادگی ، ژنتیک و سن ، سطح عمومی بهداشت و سلامت و شرایط محیطی ، سبک زندگی و البته عوامل طبیعی تأثیر دارد .
تجربهکردن پریودهای نامنظم در دورهی پیشاز یائسه شدن ، عادی و طبیعی است. شرایط دیگری مانند سندروم تخمدان پلیکیستیک یا سرطان دهانهی رحم نیز میتوانند باعث خونریزی نامنظم شوند.
اما در موارد زیر به پزشک مراجعه کنید تا احتمال سایر بیماریها را بررسی کند:
- اگر پریودهایتان بهطور ناگهانی بسیار سنگین شدهاند یا حاوی لختههای خون هستند؛
- اگر پریودهایتان بیشتر ازحدمعمول طول میکشند؛
- لکهبینی یا خونریزی پس از رابطهی جنسی؛
- خونریزی یا لکهبینی بعد از پریودتان؛
- کوتاهشدن فاصلهی بین دو دورهی پریود.
یائسگی زودهنگام علاوه بر علائمی که ایجاد میکند، زنان را در معرض مشکلات سلامتی طی سالهای بعد قرار میدهد. این زنان بیشتر در معرض بیماریهای قلبی، پوکی استخوان، اختلالات خلقی و زوال عقل زودهنگام هستند.
بیشتر بخوانید:
درمان یائسه شدن زود هنگام
هورمون درمانی با استروژن و پروژسترون یا پروژستین (نوع مصنوعی پروژسترون)
این روش می تواند راهی مؤثر برای کنترل علائم و کاهش عوارض سلامتی باشد. استروژن یک هورمون محافظ مهم است و با افت آن طی یک دهه از عمر یا بیشتر، زنان بیشتر در معرض بیماریهای مزمن قرار میگیرند.
یائسگی زودتر از موعد منجر به نارسایی تخمدانها دستکم شش سال زودتر از حد معمول میشود که به معنی افت سطح پروژسترون و استروژن، زودتر از زمان معمول است. تحت هورمون درمانی قرار گرفتن تا سن متوسط یائسگی به این معناست که بدن، چند سالی بیشتر دارای این هورمونها در سطح بالاتری است و در نتیجه فوایدی برای سلامتی دارد. این شیوه درمانی کمک میکند سلامت قلب و استخوان و مغز حفظ شود و بنابراین دچار حمله قلبی در سن پایین، ابتلای زودهنگام به زوال عقل یا پوکی استخوان نشوید.
هورمون درمانی طولانیمدت ممکن است ریسک ابتلا به سرطان سینه را افزایش دهد و برای زنانی که بیشتر در معرض لخته شدن خون قرار دارند توصیه نمیشود. اما فواید هورمون درمانی تا سن متوسط یائسگی، به عوارض آن برای یک خانم جوان میارزد.
یائسگی زودتر از موعد نه فقط عوارض فیزیکی دارد بلکه دارای تأثیرات و عوارض روحی و روانی نیز هست. وقتی زود و در سن جوانی یائسه میشوید احتمالاً از خودتان میپرسید زنانگی برای من چه معنایی دارد؟ چرا برای باقی عمرم نباید این زنانگی را داشته باشم؟ چرا در سن جوانی باید یائسه بشوم و با عوارض آن دست و پنجه نرم کنم؟
برای خانمهایی که قصد باردار شدن دارند، یائسگی زودهنگام سبب احساس خشم و اندوه میشود. تجربهی یائسگی پیش از موعد میتواند فرد را منزوی کند.
۱۰ فرمول برای رسیدن به اکسیر جوانی
نوسانات خلقی ناشی از یائسه شدن چه دلیلی دارند؟
دوران پیش از یائسگی زنان را آسیبپذیر و حساس میکند و دلیل آن نیز نوسانات هورمونی است. احساس خشم و زودرنجی که زنان در این سنین تجربه میکنند، میتواند با تغییرات سطح استروژن مرتبط باشد.
نوسانات خلقی معمولاً نتیجهی حساس شدن بدن نسبت به این نوسانات هورمونی هستند. اما به دلیل این تغییرات مداوم، عجیب نیست که احساس خشم و زودرنجی، یک تا دو هفته طول بکشد و سپس با برگشتن هورمونها به سطح نرمال ناپدید شود. کمخوابی نیز میتواند دلیلی برای نوسانات خلقی باشد.
در دوره ی قبل از یائسه شدن ، کاهش ترشح استروژن ، علت افزایش گُرگرفتگیها و تعریقهای شبانه است که میتواند خواب را مختل نماید حتی اگر بدون گُرگرفتگیها باشد.
افزایش احتمال ابتلا به افسردگی
خشم و زودرنجی دوران پیش از یائسگی درصورتی که درمان و کنترل نشود میتواند ریسک ابتلا به افسردگی را افزایش دهد. بنابراین پزشکان توصیه میکنند در صورتی که از احساس خشم خود رنج میبرید و بر روابطتان اثر گذاشته است، حتماً به دنبال درمان بروید تا منجر به افسردگیتان نشود.