وی افزود: اینکه چه ورزش‌هایی برای سالمندان مناسب است و برای کدام سالمند کدام ورزش مناسب است و محیط ورزشی سالمندان باید چه استاندارد‌هایی داشته باشد و ابزار‌هایی که سالمندان با آن ورزش می‌کنند باید چه ویژگی‌هایی داشته باشد یا مربیان این ورزش‌ها باید حائز کدام توانایی‌ها باشند و… این میان مطرح است که باید در واقع به همه آنها پاسخ داده شود. حتی اینکه باید قبل از ورزش، حین ورزش و بعد از ورزش یک سالمند به چه نکاتی توجه کرد مهم است. همه این‌ها موضوعاتی است که توجه زیادی به آنها نشده است. وظیفه شورای ملی سالمندان این است که موضوعات جزئی و ریز را برجسته کند و نیاز‌ها را اعلام کند تا به مطالبه‌گری از دستگاه‌های اجرایی بی انجامد. سند ملی سالمندی مسیر را در زمینه مطالبه گری برای ما فعال می‌کند.
رئیس دبیرخانه شورای ملی سالمندان با اشاره به اینکه یکی از نیاز‌هایی که داریم این است که سامانه جامع سالمندی داشته باشیم، اضافه کرد: یک تصویر کلی از وضعیت سالمندی برای سیاست گذاری داشته باشیم که در سند ملی به آن اشاره شده است.
علامه با اشاره به اینکه این روز‌ها از افزایش سن امید زندگی زیاد گفته می‌شود و شاید در بطن جامعه این عبارت با امید به زندگی اشتباه گرفته شود، گفت: سن امید زندگی در ۴۰ سال اخیر رشد قابل توجهی داشته و امید به زندگی از سال ۱۳۵۵ تا ۱۳۹۵، ۲۰ درصد رشد را نشان می‌دهد. این را مرکز آمار اعلام می‌کند. امید به زندگی یک شاخص است که نشان می‌دهد امروز اگر فردی به دنیا بیاید ما امید داریم چقدر طول عمر داشته باشد. این یک شاخص جمعیت شناختی است و فقط وابسته به سن در بدو تولد است. این شاخص در دنیا هم به شکل بی سابقه‌ای رشد داشته است یعنی ۲۰ سال در اکثر کشور‌ها به سن جمعیتی افزوده شده است. از آغاز تا کنون هیچ وقت میزان امید زندگی در بدو تولد این عدد نبوده است.
وی درباره عوامل موثر در آن بیان کرد: بحث پیشگیری و رشد تکنولوژی و تغییر سبک زندگی و توجه به تغذیه و یافته‌های علمی بسیار در این امر موثر است. اگر مشکلی و چالشی باشد علم می‌آید آن را حل می‌کند. درست است که مدرنیته و تکنولوژی در سبک زندگی چالش‌هایی ایجاد کرده، اما در کنارش توصیه‌های پیشگیرانه و گسترش خودمراقبتی و استفاده از طب سنتی و طبیعی و توجه به سلامت روان و معنویت را مورد توجه قرار داده که بخشی از آسیب‌های سبک زندگی جدید را می‌پوشاند و سرجمع آن به نفع سلامت و امید زندگی است. ما در ژاپن ۷۰ هزار سالمند بالای ۱۰۰ سال داریم و در کشور خودمان ۸۰ و ۹۰ ساله‌هایی داریم که فعالیت‌های اجتماعی موثری دارند.
علامه درباره اینکه برخی تحقیقات نشان از بالا رفتن رضایت از زندگی در سالمندان هم می‌دهد، آیا این تحقیقات پیمایش ملی شده‌اند، بیان کرد: رضایت از زندگی مجموعه نگرش‌ها، ارزش‌ها، گرایش‌ها و ترجیحات و عملکرد فرد را می‌سنجد و معمولاً هم از پرسشنامه‌های جهانی برای آن استفاده می‌کنند. البته عملیات بومی سازی هم روی این پرسشنامه‌ها صورت می‌گیرد. ما یک پیمایش ملی سالمندی که تمام حوزه‌ها را سنجیده باشد تا به حال انجام ندادیم. ولی پروژه‌های کوچکی بوده که نتایجش منتشر شده است مثلاً بین سال ۸۸ تا ۹۰ یک مقاله‌ای نشان داد رضایت ۸۱ درصدی از رضایت از زندگی در میان سالمندان وجود دارد. اما این متغیر طی سال‌ها می‌تواند دستخوش تغییر شود.
رئیس دبیرخانه شورای ملی سالمندان درباره اینکه در نگاه کلان با توجه به وضعیت معیشتی شاید این رضایت از زندگی معنادار جلوه نکند، گفت: موضوع این است عوامل متعددی در رضایت از زندگی تاثیر دارد. مثلاً سالمندی هست که می‌گوید من ۵۰ سال پیش نه آب داشتم و نه برق و…، اما الان این‌ها هست و احساس رضایت به زندگی‌اش بالاتر از مثلاً آن ۳۰ ساله‌ای است که سطح سوادش هم بالا رفته و از ابتدا همه این‌ها را داشته و شاید به دنبال چیز‌های بیشتری از رفاه در زندگی است. یعنی آن جوان ۳۰ ساله و آن فرد ۷۰ ساله میزان رضایت از زندگی‌شان در یک شرایط مشابه ممکن است فرق کند. اما بحث‌های آماری باید هر ۵ سال یکبار انجام شود. برخی از معیار‌ها در پیمایش‌های مرکز آمار یا معاونت رفاه اجتماعی وزارت رفاه که برای یارانه بگیران صورت می‌گیرد استخراج می‌شود، مثلاً میزان مسکن داشتن سالمندان یا میزان تاهل آنها. ولی ما پیمایشی که همه موارد را سنجیده باشد نداریم. خود ما در مرکز ملی سالمندان پیمایشی ملی را طراحی کردیم و بهمن ماه به صورت پایلوت اجرای آن را آغاز کردیم و برای هر سالمند یک ساعت زمان می‌کشید تا پرسشنامه‌هایش پر شود، اما به کرونا برخورد کردیم و ایجاد محدودیت بابت اینکه پرسشگر ما در منزل سالمندان حاضر باشد و این پیمایش فعلاً تا بعد از کرونا متوقف شده است.
وی درباره اینکه آیا این موضوع که با افزایش سن امید زندگی باید سن بازنشستگی نیز افزایش یابد، یک اصل جهانی است و آیا در راستای خدمت به سالمندان است، گفت: اینگونه موارد نه تکوینی است و پدیده‌ای قابل لمس و بیرونی و یک امر قراردادی است که بر اساس معیار‌های مختلف طراحی می‌شود.
علامه ادامه داد: بحث سالمندی در ساده‌ترین تعریفش که موضوع تقویمی است نیز یکسان نیست. یعنی در کشور‌های آفریقایی و کمتر توسعه یافته سن سالمندی ۵۵ سال است و در کشور‌های عمده جهان ۶۰ سالگی معیار است و در کشور‌های توسعه یافته ۶۵ سالگی ملاک است. حتی استثنا‌هایی نیز وجود دارد مثلاً کشور ژاپن در حال بررسی است که سن سالمندی را ۷۰ سال اعلام کند.
رئیس دبیرخانه شورای ملی سالمندان گفت: حتی نگرش‌های دیگری به جز سن تقویمی برای تعیین سن سالمندی وجود دارد. برخی می‌گویند این سن از نظر تغییرات فیزیولوژیکی، روان شناختی، تعاملات اجتماعی هم قابل تعریف است و اگر فردی به افت عملکرد در این عرصه‌ها برسد به سالمندی میرسد. یعنی ممکن است یک فردی ۷۰ ساله باشد، اما دچار افت عملکرد نشده باشد.
وی بیان کرد: وقتی از نگاه قانونگذاری و اجتماعی به این مساله نگاه می‌شود بر اساس داده‌ها و شواهد مبتنی بر سن این موارد ملاک قرار می‌گیرد. واقعیت این است که اگر به خاطر بهبود وضعیت رفاه و سلامت کارآمدی یک فرد افزایش پیدا می‌کند همانطور که طول عمر وی افزایش پیدا می‌کند باید موارد دیگر هم اصلاح شود. ما در سه سطح برای سالمندان به طور کلی برنامه‌ریزی می‌کنیم. یک وقتی برای فقط این مساله که فرد به سالمندی برسد برنامه می‌ریزیم فارغ از کیفیت، یک وقت برای رسیدن به جامعه سالمندی سالم برنامه می‌ریزیم و یک زمان برای داشتن جامعه سالمندی سالم فعال برنامه‌ریزی می‌کنیم. اگر سالمندی در طول عمر یعنی امید به زندگی دچار افزایش سن شده یعنی خودمراقبتی و سبک زندگی و… تا حدی تامین شده است و باید برای مشارکت اجتماعی و فعال بودن این افراد برنامه داشت. در بسیاری از کشور‌های جهان بازنشستگی پلکانی داریم یعنی فرد به تدریج از محیط کار جدا می‌شود تا در نهایت با بازنشستگی مواجه می‌شود که تازه این به معنای پایان کارایی نیست. یعنی برای بعد از بازنشستگی فعالیت‌های اجتماعی مثل امور خیریه یا مشاوره و انتقال تجربه و تشکیل اتاق‌های فکر رخ می‌دهد.
بیشتر بخوانید
سالمندان ۸ درصد ازدواج‌های سال ۹۸ را به خود اختصاص دادند
گیلان دارای بیشترین جمعیت سالمندی/ افزایش امید به زندگی در بین سالمندان
رئیس دبیرخانه شورای ملی سالمندان در ادامه در پاسخ به این پرسش که این روز‌ها سالمندان بیشترین تاثیر را از کرونا گرفته‌اند و عملاً تفریحی ندارند و با توجه به اینکه در حوزه تکنولوژی نیز آگاهی لازم را ندارند عملاً از این فضا نیز نمی‌توانند در خانه استفاده کنند و از سوی دیگر صدا و سیما هم برنامه‌های خاص سالمندی را تدارک ندیده است، همچنین پایان پاندمی مشخص نیست و احتمال آسیب‌های روحی وجود دارد، گفت: بله همین طور است. وقتی از نظر گروه‌های جمعیتی متاثر از کرونا نگاه می‌کنیم در دنیا سالمندان متاثرترین گروه را تشکیل می‌دهند. برنامه‌های سالمندان هم بیشتر برنامه‌های حضوری بوده و تا الان و به خاطر جدید بودن تکنولوژی و آشنایی کمتر سالمندان با تکنولوژی و افت عملکردی باعث می‌شود سالمندان نتوانند با فضای مجازی سرگرم شود.
علامه ادامه داد: اینجا دو تا راهکار و مسیر برای ما مشخص می‌شود. یکی اینکه در دوره میانسالی برخی توانمندی‌ها را باید آموزش بدهیم تا از تکنولوژی استفاده کنند. همین جا هم لازم است که مناسب سازی محیط مجازی برای سالمندان ایجاد شود و یک نوع دیوایس‌ها و ابزار‌های ساده سازی شده و برنامه‌های نرم افزاری ساده سازی شده برای سالمندان آماده شود. سالمند لازم ندارد که اطلاعات حجیم و جزئی دریافت کند بلکه باید اطلاعات کاربردی با نماد‌هایی که با حافظه و شناختی سالمند با آن خو گرفته و از میانسالی همراهش است بتواند استفاده کند. دوم اینکه هر دستگاهی باید برنامه‌هایش را مشخص کند.
وی درباره اینکه آیا به نظرتان نیاز به شبکه خاص سالمندی نداریم نیز گفت: می‌توانیم شبکه‌ای برای سالمند داشته باشیم یا در بازه‌های زمانی برنامه‌های خاصی برای این گروه خصوصاً در رادیو داشته باشیم. این برنامه‌ها باید با صدای بلند و واضح باشند. کلمات باید شمرده گفته شود و از اصطلاحات نامتعارف عربی و انگلیسی و علمی استفاده نشود و بر اساس نیازسنجی سالمندان تدارک دیده شده باشد.
“