اما این عرف عجیب افسردگی‌آور از کجا آمده است، باوری که به خوردِ جانِ زنان میانسال‌مان رفته و تصویری را از آنها پیش‌روی‌مان می‌گذارد که به جای آنکه مثل کشورهای دیگر نماد دوره نشاط و استراحت بعد از سال‌ها تلاش بی‌وقفه باشد، یاس و اندوه و سرخوردگی را تداعی می‌کند؛ زنانی با لباسهای تیره، خنده‌های کمرنگ و غم‌های عمیق. این تصویر، خیلی هم از ما دور نیست. شاید آینده خودمان باشد یا حالِ مادر، خاله یا عمه‌ای که دیگر این روزها سن ۵۰ را رد کرده‌اند. زنانی که دچار روزمرگی و بی‌انگیزگی شده اند و هورمون‌ها و افزایش وزن تصاعدی و باورهای غلط همه دست به دست هم داده‌اند تا آنها را به سوی دنیای رنگ‌های افسردگی‌آور ببرد. دنیایی که می‌گوید لباسهای تیره و بخصوص رنگ مشکی، می‌توانند تیرگی سال‌های اضافه وزن و میانسالی را مخفی کنند و برایشان حاشیه‌ای امن بسازد. اما این باور تا چه حد درست است؟ آیا کارشناسانی که سر و کارشان با مد و پوشاک است و همچنین متخصصانی که زبان بدن و روح را می‌شناسند، با چنین تفکری موافقند؟
لباسهای شاد بپوشید و بگذارید دیگران از بودن با شما لذت ببرند تا به حال پوشش زنان میانسال و سالمند کشور را با زنان میانسال کشورهای دیگر مقایسه کرده‌اید؟ چرا آنها رنگ‌های روشن و لباسهای شاد می‌پوشند و زنان میانسال ما با تیره‌پوشی اخت شده‌اند؟ علی دربانی، مشاور خانواده که مدرک دکترای این رشته را دارد، در گفت‌وگو با «شادمان» در این‌باره می‌گوید:« وقتی سن زنان بالا می‌رود، مجموعه‌ای از تغییرات هورمونی در بدن‌شان اتفاق می‌افتد که می‌تواند تأثیراتی در علایق طبیعی‌شان ایجاد کند. اما قبل از هر چیز باید به یاد داشته باشیم سن چیزی جز یک عدد نیست. بسیاری از زنان تصور می‌کنند، با پا گذاشتن به سن بالای ۵۰ سال، پیر شده‌اند و دیگر نباید به مد و ظاهر خود توجه کنند. اما کاملا برعکس است، در این دوره سنی به مراقبت بیشتری از ظاهر خود نیاز دارید تا جوانتر و سرزنده‌تر به نظر برسید و دیگران از بودن با شما لذت ببرند. آراستگی، صفتی است که در هر سنی پسندیده است، بنابراین سعی نکنید با پوششی که انتخاب می‌کنید، به دیگران ثابت کنید که پیر شده‌اید، چراکه پیر شدن بیشتر پدیده‌ای کیفی است تا کمی.»
این مشاور خانواده می‌گوید: «ممکن است اولش سخت به نظر برسد اما سعی کنید رفتارتان گویای این باشد که از خودتان مواظبت می‌کنید. حتی اگر احساس کمبود اطمینان دارید، برخورد و رفتار مثبت را به دنیای اطراف هدیه دهید. بخش مهمی از نحوه برخورد مردم با شما، متاثر از رفتار و پوشش‌تان است. بنابراین خودارزشی و خوداعتمادی را به نمایش بگذارید تا احترام دیگران را برایتان به ارمغان بیاورند.»
توصیه‌های کارشناسی برای پوشش دوران میانسالی علی دربانی، مشاور خانواده به زنان میانسال توصیه می‌کند که دائم این موضوع را در ذهن خود تکرار کنند که سن تنها یک عدد است: «این موضوع را همیشه به خودتان یادآور شوید که رنگ لباسهایی که می‌پوشید، به همان اندازه که بر روان دیگران تاثیر می‌گذارد، می‌تواند بر روان خودتان هم تاثیرگذار باشد. می‌توانید یک کت تنگ و متناسب، یا یک بلوز که در ناحیه کمر گره می‌خورد، بپوشید. یا با افزودن یک سنجاق سینه زیبا و برجسته، یک گردنبند یا گوشواره ظریف و کوچک، نشان دهید که به خود اهمیت می‌دهید. پارچه‌های براق و لوکس مانند ابریشم، ساتن و تافته، کاملا برازنده سن شما و بسیار عالی است. اما یادتان باشد که خود را پشت رنگ مشکی مخفی نکنید، به جای آن از رنگ‌های گرم و روشن استفاده کنید. به طور کلی لباسهای شاد که نوعی سرزندگی را با خود به همراه دارند، باعث شادابی و نشاط افراد می‌شوند وقتی شما لباسهایی با رنگ‌های روشن و نزدیک به رنگ‌های طبیعت به تن می‌کنید، هم برای خودتان نشاط روحی به همراه می‌آورید و هم برای اطرافیانتان. از سوی دیگر، پوشیدن لباسهایی با رنگ‌های تیره و خنثی مانند مشکی یا خاکستری مشکلاتی مانند حس اندوه، غم و کرختی را در خود فرد و نزدیکان او ایجاد می‌کند. نگاه کردن به رنگ‌های شاد، باعث افزایش سلامت روانی خودمان و اطرافیان‌مان می‌شود.»
او در ادامه توضیح می دهد:«البته بهتر است به یاد داشته باشیم، ایجاد تعادل، کاری است که باید در این سنین بیشتر به آن دقت کنید. اگر پوششی که برای بالاتنه انتخاب می‌کنید حجیم و بزرگ است، آن را با یک شلوار باریک و تنگ‌تر بپوشید. بهتر است از پوشیدن شلوارهای پلیسه‌دار خودداری کنید. اگر دامن کلوشی انتخاب کنید، پایین‌تنه شما را که احتمالا متاثر از وضعیت جسمانی شما، برجسته‌تر و بزرگتر از قبل شده است، به خوبی می‌پوشاند و در عین حال در آن راحت خواهید بود. شلوارهای پاچه گشاد هم انتخاب بسیار خوبی است تا نیمه بالایی بدن شما را بهتر نشان بدهد و تعادل بهتری بین اندام شما ایجاد کند. جواهرات ساده، بهترین تزئین برایتان خواهد بود. به یاد داشته باشید زیورآلات می‌تواند تکمیل‌کننده زیبایی‌های شما در سنین بالاتر باشد و لزومی ندارد طلا و جواهر گران‌قیمتی بیاندازید. یک کت بلند یا شنل، کت مناسب اندام شما، کت دامن یا کت شلوار ست، می‌تواند انتخاب های خوبی باشد. این لباس‌ها از مد نمی‌افتند و همیشه شیک هستند. یک روسری که دور گردن خود گره زده‌اید یا شال زیبایی که بر روی شانه‌های خود انداخته‌اید، به شما سادگی، ولی زیبایی و ظرافتی خاص می‌بخشد.»
هیچ معادله‌ای با دو مجهولی رنگ و سن وجود ندارد! «من که دیگه عمرم رو کردم، الان نوبت جووناست.» شاید این دیالوگ به گوشتان آشنا باشد و آن را از زبان مادرها بارها شنیده باشید. دیالوگی که عمیقا متاثرکننده و ناشی از یک نگرش غلط است که در طول سال‌ها برایمان جا افتاده است. پویا ودایع، کارشناس زبان بدن و افکارسنج در گفت‌وگو با «شادمان» در این‌باره می‌گوید: «وقتی با اغلب زنان سالمند وارد این دیالوگ می‌شوی که چرا تیره می‌پوشند، چوابشان این است که سن و سالمان اقتضا می‌کند، اما در دنیا هیچ قانونی وجود ندارد که بگوید لباسهای شاد برای چه سن و سالی مناسب‌تر است.»
ودایع در ادامه توضیح می‌دهد:«دلیل دیگری که برخی زنان مسن می‌آورند این است که برخی رنگ‌های شاد مربوط به فرهنگ و قومیت ما نیستند. اما برعکس اگر به دیوار نوشته‌های هخامنش و زنان مسلمان عصر صفویه نگاه کنید، می‌بینید از رنگ‌های شاد استفاده می کردند، حتی با اینکه سنشان زیاده بوده است. اگر فیلم‌های سینمایی یا سریال‌هایی را که در مورد تاریخ صفویه و قومیت‌های مختلف ساخته شده، مرور کنید می‌بینید که زنان در تاریخ و فرهنگ ما عموما از رنگ‌های شاد استفاده می‌کرده‌اند.»
اما چاره این مشکل که زنان ما سراغ لباسهای شاد نرفته بلکه به سراغ رنگ‌های تیره می‌روند و حس می‌کنند دیگر شادابی لازم را ندارند، چیست؟ ودایع در این‌باره می‌گوید: «در سنین بالاتر اولین کاری که زنان باید انجام بدهند این است که با روانشناسی رنگ‌ها آشنا شوند. اینکه هر رنگی چه تاثیری روی سلامتی دارد؟ زنان میانسال را با این سوال مواجه کنیم که اصلا چرا بعضی از رنگ‌ها به عنوان رنگ سال انتخاب می‌شوند؟ اینکه بدانیم هر رنگی در زندگی ما چه تاثیری دارد، کمک مان می‌کند که از رنگ‌ها درست استفاده کنیم. ما خواص میوه‌ها و غذاها و فوایدشان را می‌دانیم، اما آیا خواص و یژگیهای رنگ‌های مختلف را هم می‌دانیم؟ اینکه وقتی دائم احساس سردی دارم اگر لباس رنگ تیره بپوشم چقدر به من کمک می‌کند یا اگر رنگ سفید بپوشم چقدر در روحیه‌ام تاثیرگذار است؟ اگر دائم عصبانی می‌شوم چه رنگی بپوشم برایم آرامش‌بخش خواهد بود؟ اگر رو بالشی و روتختی عوض شود، چقدر روی خواب و روحیه و کابوس و رویای من تاثیر می‌گذارد؟»
این کارشناس زبان بدن معتقد است، باید با ایجاد پرسش‌های متداول، روی روانشناسی رنگ زنان میانسال کار کنیم: «زنان میانسال را با این سوال مواجه کنیم که چرا بعضی از گل‌ها و گیاهان رنگ خاص خودشان را دارند و این رنگ‌ها به چه دردشان می‌خورد؟ چه اتفاقی می‌افتد وقتی رنگ خاصی را می‌پوشیم؟ زنی که روسری شاد آبی سرش می‌کند با زنی که روسری سیاه می‌پوشد از لحاظ نوع پوشش یکسان است اما روحیه آنها متفاوت خواهد بود. اصلا چرا چادرنمازهای ما سفید هستند و رنگشان تیره نیست؟ فردی که دائم عصبانی است اگر جلویش لباسهای شاد بپوشید، ناخودآگاه، رویش تاثیر بهتری می‌گذارید و کمتر دچار تنش می‌شود. باید به زنان سالمند یاد بدهیم که هنوز سال‌هایی طولانی از زندگی‌شان باقی مانده که باید از زندگی در این سال‌ها لذت ببرند تا بتوانند برای خود و دیگران، مفید باشند. بهترین کار این است که تاثیر رنگ‌های مختلف را برایشان شرح دهید. افراد هرچقدر سنشان بالاتر برود، ناخودآگاه محتاط‌تر می‌شوند و کمتر ریسک می‌کنند، برای همین روی روانشناسی آنها کار کنید و تاثیر هر رنگ را در زندگی آنها بگویید. این یادآوری‌های مدام، باعث می‌شود دنبال رنگ مورد علاقه خودشان برود.»
هدیه‌های شاد را دریغ نکنیم ودایع با اشاره به اینکه تیره‌پوشی زنان سالمند یک ارزش نیست، می‌گوید:« توصیه من در وهله اول این است که زنان بیشتر از محیط خانه بیرون بیایند و در طبیعت و فضای باز حضور بیشتری داشته باشند. اگر دقت کنید زنانی که بیرون از محیط خانه هستند تحت تاثیر محیط بیرون، بیشتر از لباسهای شاد استفاده می کنند. در وهله دوم هم به نظرم بهتر است فرزندان و اطرافیان زنان میانسال سعی کنند با هدیه دادن وقت و بی‌وقت لباسهای شاد ، آنها را به سمتی سوق دهند که کم کم به استفاده از رنگ‌های شاد ترغیب شوند و به این رویه عادت کنند. حتی عکس‌هایشان با این لباسهای جدید را دائم به آنها نشان دهند و بگویند، ببینید چقدر با این لباس‌ها بهتر و سرزنده‌تر دیده می‌شوید.»
ودایع در ادامه می‌گوید: « ممکن است بگویید این کار تاثیر زیادی ندارد، اما همین فرهنگ‌سازی‌های به ظاهر کم اهمیت است که به تدریج در جامعه تاثیرشان را نشان می‌دهند.»
این کارشناس بدن راه‌حل جالبی پیشنهاد می‌دهد: «چرا همه مانکن‌های بوتیک‌ها و پاساژها مربوط به سنین جوانی هستند؟ شاید اگر مانکن‌های با ظاهر افراد مسن با لباسهای شاد در مغازه‌ها داشته باشیم، بتوانیم سلیقه بصری جامعه میانسال را تغییر دهیم. در عین حال اگر افراد خوش‌پوش و معروف جامعه به افراد میانسال، پیشنهاد پوشش‌های شادتر دهند، قطعا می‌توانند در رفتار و انتخاب آنها تاثیرگذار باشند.»
کارشناسان مد و لباس چه می‌گویند؟ «بسیاری از زنان ایرانی، از ۵۰ سالگی که می‌گذرند، فکر می‌کنند رنگ‌های روشن، مناسب سن و شخصیت و شرایط زندگی‌شان نیست و وقتی از اغلب آنان می‌پرسیم چرا اینقدر تیره می‌پوشید، جواب می‌دهند؛ رنگ‌های روشن و شاد برای سن ما جلف و نامناسب است!»
این گفته مژده شقاقی، استایلیست و مدرس طراحی لباس است. او در گفت‌وگو با «شادمان» می‌گوید:« زنان در این سن قبل از هرکاری باید به فکر ورزش و رژیم‌های غذایی سالم باشند تا با اعتماد به نفس بیشتری به رنگ‌های روشن و شاد روی بیاورند. اما با هر اندام و سنی می‌شود رنگ‌های شاد و روشن پوشید و جوانتر به نظر آمد. برای مثال در مورد پیراهن؛ اگر پیراهنی به رنگ روشن بپوشند که ساده و بدون چین‌ها و برش‌ها و یقه‌های عجیب و اضافه باشد بسیار شاداب و زیبا دیده می‌شوند.» او در ادامه توضیح می‌دهد: «البته مدل موها هم بسیار جلب توجه می‌کند، چون موهای ساده که به سادگی جمع شده باشد همان وقار و سنگینی را که این زنان می‌خواهند به آنها می‌دهد و در عین حال رنگ‌های روشن لباس و کفش و کیف در روحیه‌شان تاثیرگذار است و در نظر دیگران هم زیباتر دیده می‌شوند.»
شقاقی با اشاره به اینکه، پوشیدن لباسهای شاد و روشن حتی در لباسهای روزمره و در منزل باعث بهبود روحیه می‌شود، می‌گوید: «این رنگ نیست که حس جلفی و سبکی را القا می‌کند، بلکه نوع و مدل لباس است که می‌تواند وقار و سنگینی به لباس ببخشد. برای مثال اگر مانتویی با رنگ سفید با تزیینات ساده و رنگی پوشیده شود که آستین‌های بلند و پوشیده داشته باشد و کمی و گشاد و بلند باشد، حس جوانی به شما می‌دهد.»
او توضیح می‌دهد: «در لباسهای مربوط به مهمانی‌ها و مراسم، اغلب زنان مسن، پیراهن‌هایی به رنگ تیره و بخصوص مشکی می‌پوشند، در صورتی‌که می‌توانند پیراهن یا کت و دامنی روشن بپوشند که در روحیه خود آنان هم تاثیرگذار است. البته این را به یاد داشته باشید کت و دامن بهترین گزینه برای این افراد است.»
| فرنوش آبا |
“